Türkiye'nin Avrupa Birliği'nde (AB) Tescilli Coğrafi İşaretli Ürünleri

Türkiye'nin AB tarafından tescilli coğrafi işaretli ürünleri  hangileridir? Tescilli coğrafi işaretli ürünlerin özellikleri ve faydaları nelerdir?

Türkiye'nin tescilli coğrafi işaretli yöresel ürünleriyle ilgili merak  ettiğiniz soruların cevabını yazımızda detaylı olarak bulabileceksiniz.

Coğrafi İşaretli Ürün Nedir?

Coğrafi işaret "Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren ad veya işaretlere" denir. Tescilli ürünler taklit ve çağrıştırmaya karşı Türkiye ve AB tarafından koruma altına alınmıştır.

2021 yılı itibariyle AB'nin coğrafi işaret listesinde Türkiye'den "Antep Baklavası/Gaziantep Baklavası", "Aydın İnciri", "Malatya Kayısısı", "Aydın Kestanesi", "Taşköprü Sarımsağı", "Milas Zeytinyağı" ve "Bayramiç Beyazı" tescil edilmiş 7 ürün bulunuyor.

Coğrafi işaretli ürünler, tescil belgelerinde ve ürün şartnamelerinde yer alan yöntemlerle, ilgili bölgelerde üretileme davam edilecek. Yöresel ürün ve değerler açısından oldukça zengin olan Türkiyenin uluslararası alanda ürünlerinin tescillenmesi  büyük önem arz etmektedir.

Coğrafi İşaretin Faydaları Nelerdir?

Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı tescili tek bir üreticinin haklarını değil, tescil bögesinde şartlara uygun üretim yapan ve pazarlayanların haklarını korur. Üretici ve tüketiciye faydalarının  yanı sıra  coğrafi işaret ve geleneksel ürün adları, yerel kültürlerin korunması açısından da yadsınamaz bir öneme sahiptir. Şehir ve bölgelere has  üretimlerin zamanla yok olmalarını önlemeyi amaçlar.

Türkiye'nin Avrupa Birliği'nde (AB) Tescilli Coğrafi İşaretli Ürünleri

1. Gaziantep Baklavası

Geleneksel yöntemlerle üretilen Antep baklavası kentin tüm dünyada meşhur olmuş tatlarından birisidir. Gaziantep’te babadan oğula, ustadan çırağa öğretilerek ev yapımı baklavalardan lezzet ve yapılış yönüyle değişiklik göstermiştir.

İnce hamur katmanları arasına fıstık ve kaymak konularak pişirilen ve üzerine şerbet konularak hazırlanan bir tatlı çeşididir.

2008 yılında Türkiye’de coğrafi işaret belgesi alan Antep baklavası 2020 yılında da Avrupa Birliği tarafından coğrafi işaret belgesi verilerek tescillendi. AB tarafından Türkiye’nin ilk tescilli coğrafi işaretli ürünü olan baklava, damaklarda çok özel bir tat bırakır.

2. Malatya Kayısısı

2002 yılında Türkiye’de coğrafi işaretli ürün sertifikasını almayı başaran Malatya kayısısı kendine has tadıyla ve özellikleriyle diğerlerinden farklılaşır. Kayısı, coğrafik olarak dünyanın hemen hemen her yerine dağılmış olsa da daha çok Akdeniz'e yakın olan ülkelerde Avrupa, Orta Asya, Amerika ve Afrika kıtalarına yayılmış ve burada yetişme alanları bulmuştur.

Dünya yaş kayısı üretiminde Türkiye birinci sıradadır. Türkiye'yi; İspanya, İtalya, Birleşik Devletler Topluluğu, İran Fransa, Yunanistan ve ABD izlemektedir. Dünya yaş kayısı üretiminin yaklaşık %10-15'inin yapıldığı Türkiye'de; en çok üretimin yapıldığı Malatya ismi kayısı ile ózdeşleşmiştir

3. Aydın İnciri

Asırlardır geleneksel yöntemlerle yetiştirilen Aydın İnciri, kışları ılık, yazları sıcak ve kurak bir iklimi sevmektedir.  Bölgedeki yüksek sıcaklıklar Aydın İncirinin en iyi kalitedede kurumasını sağlar.

2007 yılında Türkiyede coğrafi işaret belgesi alan Aydın İnciri, 2020 yılında Avrupa Birliği, coğrafi işaret belgesi verilerek tescillenmiştir.

Binlerce yıldır yetiştirilmekte olan Aydın incirinin hasadı ve kurutulması, ayrı bir emek ister.  Arazi işleme sırasında kullanılan makinelerin seçimi, budamanın meyve kalitesi ve meyve verimine etkileri göz önünde tutularak yapılması gerekir

 4. Aydın Kestanesi

24 Eylül 2020 tarihli AB Resmi Gazetesi'nde yayımlanan tescil kararıyla, Aydın kestanesinin her türlü kötüye kullanım, taklit ve çağrıştırmaya karşı AB'de tarafından koruma altına alınmıştır. Üreticiler tescil belgesinde/ürün şartnamesinde yer alan yöresel üretim tekniklerine uygun şekilde ve Aydın sınırlarında bu ürünü azarlayabilecekler.

2013 yılında Türkiye de coğrafi işaretli ürenler arasına katılan Aydın kestanesi, asırlardan beri değerli bir ağaç olarak bilinmektedir. Kabukları, odunu, yaprağı ve kömürü değişik amaçlarla endüstride kullanılmaktadır. Ancak ekonomik açıdan en önemli ürünü meyveleridir. En başta gelen değerlendirme şekli taze tüketim dışında, kestane şekerciliğidir.

Aydın kestanesi meyve iriliği açısından incelendiğinde; oldukça iri meyvelere sahip oldukları görülmektedir. Özellikle Nazilli kestanelerinin meyve iriliği bakımından, Ege Bölgesi kestanelerinden daha iri olduğu ortaya konmuştur.

5. Milas Zeytinyağı

Muğla’nın Milas’ın ilçesinde Karya Uygarlığı döneminden itibaren zeytinyağı ticareti önemli yere sahiptir. 2016 yılında coğrafi işaret belgesi alan Milas Zeytinyağı; antik dönemden beri yüksek kalitede yetişen Memecik çeşidi zeytinden yapılmaktadır. Yöreye ait Memecik zeytini toprak ve iklim koşullarında yüksek kalitede yetiştirilmektedir. 

Muğla’nın kuzeybatısında Menteşe yöresinde yer alan Milas, Osmanlı öncesi ve Osmanlı döneminde İzmir’e kadar uzanan geniş bölgenin zeytinyağı ihtiyacını karşılamaktaydı. Güllük limanı tüm zamanlarda Milas’ın zeytinyağı ihracatında önemli yolları arasında yer almıştır.

Antikçağ Akdeniz üretim geleneğini kanıtlayan ayak yağı üretimi, baskı kollu pres, kaya işlikleri, Zeytin değirmenleri donanımları tespit edilmiş olup, kalıntılar Milas’ın endüstriyel üretime yönelik organize etkinlik mekanı olduğuna işaret etmektedir.

6.Taşköprü sarımsağı

Anadolu coğrafyası şifa kaynağı yüzlerce bitkiye ev sahipliği yapar. Güçlü kokusu ve tadı ile yemeklerimizi lezzetlendiren Taşköprü sarımsağı, Türkiye’de yetişen sarımsakların en meşhurlarındandır. 2010 yılında coğrafi işaret belgesi almaya hak kazanmıştır.

Taşkörü sarımsağı antiseptik (mikrop öldürücü) ve bağışıklık sistemini güçlendirici etkiye sahiptir. Kastamonu’nun Taşkörü ilçesinde üretimi yapılan sarımsak nezle ve soğuk algınlığına karşı etkilidir. Yüksek tansiyonu düşürür. Bedenin kansere yakalanma riskini azaltır. 

Kandaki kolesterol düzeyini düşürürken kan dolaşımını düzenler, damar sertliğini ve tıkanıklığını önler.  Kan temizleyici ve antibakteriyel özellikleri bulunur. Kandaki şeker düzeyini dengeler ve iştah açar, sindirimi kolaylaştırır.

Çok sayıda ürünün adı yetiştirildiği şehirle birlikte anılır, tıpkı Taşköprü sarımsağı gibi. Kastamonu yöresel ürünleri arasında yer alan Taşköprü sarımsağının faydası anlatmakla bitmez. "Beyaz altın" olarak isimlendirilen sarımsak tam bir şifa kaynağı...

7. Bayramiç Beyazı

Marmara Bölgesinde,  Kaz Dağları’nın endemik ortamında yetiştirilen  Bayramiç beyazı, 2007 yılında coğrafi işaretli ürün olarak tescillenmiştir. 7 bin dönüm alanda yöredeki çiftçiler tarafından yetiştiriliyor.

Kendine has  rengi, tadı, kokusu ve aroması ile  dikkat çeken beyaz,  erkenci, orta ve geç olmak üzere 3 dönemde yetiştiriliyor. Çanakkale’nin tescilli ürünlerinden birisi olan Bayramiç  beyazı, yurt dışına ihraç edildiği gibi Türkiye’de  tüketilmektedir.

Ayrıca AB listesinde yer alan, "Afyon Sucuğu", "Afyon Pastırması", "Antakya Künefesi", "Maraş Çöreği", "Çağlayancerit Cevizi", "Maraş Tarhanası", "Gemlik Zeytini", "İnegöl Köfte", "Kayseri Sucuğu", "Kayseri Pastırması", "Kayseri Mantısı", "Antep Fıstığı", "Antep Lahmacunu","Edremit Körfezi Yeşil Çizik Zeytini", "Giresun Tombul Fındığı", "Milas Yağlı Zeytini", "Gaziantep Menengiç Kahvesi, "Araban Sarımsağı" da coğrafi işaret almak üzere gerekli başvurular yapılmış ve AB Komisyonu tarafından inceleme süreci devam eden ürünler olarak sıralanıyor.

Önerilen İçerikler

>>> Türkiye'nin Şelaleleri

>>> Anadolu'nun Taş Köprüleri

>>> Türkiye'nin Milli Parkları

ANADOLUYUGEZİYORUM.COM

Sosyal Medya Hesapları İçin TIKLAYIN!